PRACA ORYGINALNA
Dlaczego reżimy rodzą się i trwają? Białoruś a teoria Acemoglu i Robinsona
Więcej
Ukryj
1
Department of History of Economics, University of Lodz, Poland
2
Institute of Geography and Spatial Organization, Polish Academy of Sciences, Warsaw, Poland
Data nadesłania: 11-07-2023
Data ostatniej rewizji: 12-12-2023
Data akceptacji: 07-01-2024
Data publikacji: 28-03-2024
GNPJE 2024;317(1):19-33
SŁOWA KLUCZOWE
KODY KLASYFIKACJI JEL
STRESZCZENIE
Białoruski system polityczny jest obecnie klasyfikowany jako typowa autokracja. W 2024 r. mija 30 lat, odkąd do władzy doszedł Łukaszenko, który zbudował unikalny system ekonomiczny zwany „państwowym kapitalizmem”, pozostający w synergii z systemem politycznym tego kraju. W artykule odnosimy się do teorii Darona Acemoglu i Jamesa Robinsona i zastanawiamy się, jakie czynniki oraz które instytucje pozwoliły Łukaszence zdobyć władzę i ją utrzymać. Zauważyliśmy, że przypadek białoruski jest specyficzny i odstaje nieco od teorii Acemoglu i Robinsona, szczególnie w dwóch kwestiach – dojścia dyktatora do władzy oraz trwania całego systemu. Stawiamy hipotezę, że kluczowe znaczenie miały w pierwszym przypadku kultura i modele mentalne Białorusinów, w drugim zaś „zewnętrzny protektor” Białorusi – Rosja. Jako metody badawcze wykorzystaliśmy analizę historyczną i analizę wskaźników instytucjonalnego rozwoju.
FINANSOWANIE
Artykuł powstał na podstawie badań finansowanych przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) w ramach projektu naukowego "Białoruś i Polska. Od historycznych korzeni systemów polityczno-gospodarczych do planowania instytucjonalnego rozwoju" (Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, nr SzN/I/39/BaP/2022).
REFERENCJE (58)
1.
Acemoglu D., Robinson J. A. [2008], Persistence of Power, Elites and Institutions, American Economic Review, 98 (1): 267–293.
2.
Acemoglu D., Robinson J. A. [2012], Why Nations Fail. The Origins of Power, Prosperity and Poverty, Profile Books, London.
3.
Acemoglu D., Robinson J. A. [2013], Economics versus Politics: Pitfalls of Policy Advice, Journal of Economic Perspectives, 27 (2): 172–193.
4.
Acemoglu D., Robinson J. A. [2019], The Narrow Corridor. States, Societies and the Fate of Liberty, Penguin Press.
5.
Acton E. [2013], Rosja. Dziedzictwo caratu i władzy radzieckiej, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
6.
Antoszewski A., Herbut R. [2001], Systemy polityczne współczesnego świata, Wydawnictwo Arche, Gdańsk.
7.
Åslund A. [2013], How Capitalism Was Built. The Transformation of Central and Eastern Europe, Russia, the Caucasus, and Central Asia, Cambridge University Press, New York.
8.
Bartlett R. [2010], Historia Rosji, Wydawnictwo Bellona, Warszawa.
9.
Brzeziecki A., Nocuń M. [2021], Łukaszenka. Niedoszły car Rosji, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
10.
Chwalba A. [2006], Imperium korupcji w Rosji i Królestwie Polskim w latach 1861–1917, Księgarnia Akademicka, Kraków.
11.
Denzau A., North D. C. [1994], Shared Mental Models: Ideologies and Institutions, Kyklos, 1.
12.
Eberhardt A. [2008], Gra pozorów. Stosunki rosyjsko-białoruskie 1991–2008, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa.
14.
Foligowski P. [1999], Białoruś – trudna niepodległość, Wydawnictwo Alta2, Wrocław.
15.
Frear M. [2019], Belarus under Lukashenka. Adaptive Authoritarianism, Routledge, London–New York.
17.
Gerschenkron A. [1966], Agrarian Policies and Industrialization: Russia 1861–1917, in: Habakkuk H. J., Postan M. M., The Cambridge Economic History of Europe. The Industrial Revolutions and After: Incomes, Population and Technological Change, vol. 6, Cambridge University Press, Cambridge.
20.
Inglehart R.F. [2019], Cultural Evolution. People’s Motivations Are Changing, and Reshaping the World, Cambridge University Press, Cambridge.
21.
Lenzi M. [2002], Lost Civilization: The Thorough Repression of Civil Society in Belarus, Demokratizatsiya, 14: 401–422.
22.
Myant M., Drahokoupil J. [2011], Transition economies. Political economy in Russia, Eastern Europe and Central Asia, Wiley & Sons, New Jersey.
23.
North D. C. [1990], Institution, Institutional Change and Economic Performance, Cambridge University Pressm Cambridge,.
24.
North D. C. [1995], The New Institutional Economics and Third World Development, in: Harriss J., Hunter J., Lewis C. M. (eds.), The New Institutional Economics and Third World Development (17–26), Routledge, London.
25.
North D. C. [2005], Understanding the Process of Economic Change, Princeton University Press, Princeton–Oxford.
26.
Ostrowski A. [2015], Rosja – wielkie zmyślenie. Od wolności Gorbaczowa do wojny Putina, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
27.
Pieczewski A., Sidarava A. [2022], Belarusian vs. Polish transformation. Two paths of constitutional change, UR Journal of Humanities and Social Sciences, 1 (22): 168–198,
https://doi.org/10.15584/johas....
28.
Pipes R. [2009], Rosyjski konserwatyzm i jego krytycy. Studium kultury politycznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
29.
Poczobut A. [2013], System Białoruś, Wydawnictwo Helion, Gliwice.
30.
Protko T. [1999], Problems of the Formation of a Civil Society in Belarus (1995–1999), Analytical Bulletin of the Independent Institute of Socio-Economic and Political Studies, March.
31.
Reporters Without Borders [2021], Belarus: Bad time for independent journalism,
https://rsf.org/en/belarus (accessed on 10.05.2023).
34.
Szelényi I., Mihályi P. [2020], Varieties of Post-Communist Capitalism. A Comparative Analysis of Russia, Eastern Europe and China, Haymarket Books.
35.
Szybieka Z. [2002], Historia Białorusi 1795–2000, Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin.
38.
Williamson O. [2000], The new institutional economics. Taking stocks, looking ahead, Journal of Economic Literature, 38 (3): 596–613.
41.
Агентство Белта, March 11, [2013].
42.
Агенство Интерфакс, July 19, [2007].
43.
Astapenia R. [2016], Белорусско-российские отношения с перспективы Минска: формальный союз и фактическая дезинтеграция, Nowa Polityka Wschodnia, 2 (11): 43–56.
46.
Белстат [2022], Промышленность в основных макроэкономических показателях Республики Беларусь в 2021 году,
https://www.belstat.gov.by/upl... (accessed on 28.07.2022).
47.
Гортат Р. [2001], Система власти в Беларуси после референдума 1996 года, in: Антчака Р. (ed.), Белорусская экономика. От плана к рынку, Михала Гужиньского и Петра Козаржевского, vol. 1–2, CASE, Варшава.
49.
Карбалевич В. [2010], Александр Лукашенко:Политический портрет, Партизан, Минск.
50.
Князева С., Решетникова С. [2004], Основы идеологии белорусского государства, Акад упр. при Президенте, Минск.
51.
Леонов В. [2003], Работа над ошибками, Скиф, Смоленск.
52.
Медведев Р. [2010], Александр Лукашенко: контуры белорусской модели, BBPG, Москва.
53.
Олейник А. Н. [2002], Институциональная экономика: Учебное пособие, ИНФРА-М, Москва.
54.
Руденко Е. [2021], Демократия по материалам белорусских СМИ (середина 2020 начало 2021 года, Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury, 33: 39–48.
56.
Суздальцев А. [2014], Республика Беларусь: двадцать лет перехода к рынку, Журнал Новой экономической ассоциации, 1 (121): 176–180.
57.
Титова Ю. [2020], Сколько Россия заплатила за дружбу с Лукашенко за последние 10 лет, Forbes,
https://www.forbes.ru/finansy-... skolko-rossiya-zaplatila-za-druzhbu-s-lukashenko-za-poslednie-10 let (accessed on 21.05.2023).