PL EN
PRACA ORYGINALNA
Uwarunkowania sektora rolno-spożywczego a ceny żywności i napojów bezalkoholowych w krajach Unii Europejskiej
 
Więcej
Ukryj
1
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Polska
 
 
Data nadesłania: 14-07-2024
 
 
Data ostatniej rewizji: 24-11-2024
 
 
Data akceptacji: 27-11-2024
 
 
Data publikacji: 30-06-2025
 
 
Autor do korespondencji
Aneta Błażejowska   

Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Polska
 
 
GNPJE 2025;322(2):70-82
 
SŁOWA KLUCZOWE
KODY KLASYFIKACJI JEL
STRESZCZENIE
Ceny żywności w krajach Unii Europejskiej cechują się znacznym zróżnicowaniem, przy czym skala tego zróżnicowania zmieniała się na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat. W niniejszym artykule podjęto próbę identyfikacji czynników kształtujących różnice w poziomie cen żywności w poszczególnych krajach Unii. W odróżnieniu od dotychczasowej literatury skoncentrowano się na wszystkich elementach łańcucha żywności: producentach surowca rolnego, przetwórstwie, pośrednictwie oraz odbiorcach finalnych (konsumentach). Jako metodę badawczą zaproponowano dynamiczne modele panelowe. Uzyskane wyniki wskazują, że na różnice w poziomie cen żywności pomiędzy poszczególnymi krajami wpływa zróżnicowanie czynników kształtujących te ceny na każdym etapie produkcji i dystrybucji. W szczególności na etapie produkcji żywności relatywnemu wzrostowi cen w stosunku do innych krajów sprzyja zmniejszanie wielkości ekonomicznej gospodarstw rolnych i zwiększanie ich powierzchni oraz wzrost kosztów produkcji rolnej. Z kolei na wzrost cen żywności na etapie przetwórstwa i dystrybucji oddziałuje wzrost kosztów w przemyśle przetwórczym, spadek wielkości przeciętnego zakładu przemysłu spożywczego oraz wzrost koncentracji w handlu detalicznym, odzwierciedlające siłę przetargową przemysłu przetwórczego i sieci handlowych. Wreszcie na etapie konsumpcji żywności względne różnice w jej cenach są kształtowane głównie przez różnice w zamożności konsumentów.
REFERENCJE (39)
1.
Aiello F., Ricotta F. [2016], Firm heterogeneity in productivity across Europe: evidence from multilevel models, Economics of Innovation and New Technology, 25 (1): 57–89.
 
2.
Arellano M., Bond S. [1991], Some tests of specification for panel data: Monte Carlo evidence and an application to employment equations, The Review of Economic Studies, 58 (2): 277–297.
 
3.
Balogh J. M., Sárvári B. [2024], Evolution of food price inflation in the European Union 27 member states, Journal of Foodservice Business Research, March: 1–27.
 
4.
Barrett C. B., Bellemare M. F., Hou J. Y. [2010], Reconsidering conventional explanations of the inverse productivity – size relationship, World development, 38 (1): 88–97.
 
5.
Barros P. P., Brito D., Lucena D. de [2006], Mergers in the food retailing sector: An empirical investigation, European Economic Review, 50 (2): 447–468.
 
6.
Błażejowska A. [2020], Determinanty cen żywności w Unii Europejskiej, Materiały i Studia, Narodowy Bank Polski, nr 338.
 
7.
Bruin S. de, Dengerink J., Vliet J. van [2021], Urbanisation as driver of food system transformation and opportunities for rural livelihoods, Food Security, 13 (4): 781–798.
 
8.
Bukeviciute L., Dierx A., Ilzkovitz F. [2009], The functioning of the food supply chain and its effect on food prices in the European Union, European Commission Directorate-General for Economic and Financial Affairs Publications, Brussels.
 
9.
Ciapanna E., Rondinelli C. [2014], Retail market structure and consumer prices in the Euro area, European Central Bank Working Papers Series No. 1744.
 
10.
Dańska-Borsiak B. [2009], Zastosowania panelowych modeli dynamicznych w badaniach mikroekonomicznych i makroekonomicznych, Przegląd Statystyczny, 56 (2): 25–41.
 
11.
Dańska-Borsiak B. [2011], Dynamiczne modele panelowe w badaniach ekonomicznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
 
12.
Davidson J., Halunga A., Lloyd T., McCorriston S., Morgan C. W. [2011], Explaining UK food price inflation, Transparency of Food Pricing, EU.
 
13.
Delage M., Baudet-Michel S., Fol S., Buhnik S., Commenges H., Vallée J. [2020], Retail decline in France’s small and mediumsized cities over four decades. Evidences from a multi-level analysis, Cities, 104: 102790.
 
14.
Dürr J. [2016], The political economy of agriculture for development today: the “small versus large” scale debate revisited, Agricultural Economics, 47 (6): 671–681.
 
15.
Eurostat, Comparative price levels of consumer goods and services, https://ec.europa.eu/eurostat/... (dostęp: 11.01.2024).
 
16.
FADN, Organizacja Europejskiego FADN, https://fadn.pl/organizacja/eu... (dostęp: 27.10.2023).
 
17.
Goraj L., Mańko S. [2009], Rachunkowość i analiza ekonomiczna w indywidualnym gospodarstwie rolnym, Difin, Warszawa.
 
18.
Gorton M., Davidova S. [2004], Farm productivity and efficiency in the CEE applicant countries: a synthesis of results, Agricultural Economics, 30 (1): 1–16.
 
19.
GUS [2024], Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych w lutym 2024 r., Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.
 
20.
Hamulczuk M., Hertel K., Klimkowski C., Stańko S. [2014], Wybrane problemy prognozowania detalicznych cen żywności, Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy.
 
21.
Hamulczuk M., Kufel-Gajda J., Stańko S., Szafrański G., Świetlik K. [2016], Ceny żywności w Polsce i ich determinanty, Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy.
 
22.
Helfand S. M., Levine E. S. [2004], Farm size and the determinants of productive efficiency in the Brazilian Center-West, Agricultural Economics, 31 (2–3): 241–249.
 
23.
Hsiao C. [2003], Analysis of Panel Data, Cambridge University Press, Cambridge.
 
24.
Igan D., Suzuki J. [2012], The “Wal-Mart effect” in central and eastern Europe, Journal of Comparative Economics, 40 (2): 194–210.
 
25.
Irz X., Niemi J., Liu X. [2013], Determinants of food price inflation in Finland – The role of energy, Energy Policy, 63: 656–663.
 
26.
Khataza R. R., Hailu A., Doole G. J., Kragt M. E., Alene A. D. [2019], Examining the relationship between farm size and productive efficiency: A Bayesian directional distance function approach, Agricultural Economics, 50 (2): 237–246.
 
27.
Kozłowska-Burdziak M., Przygodzka R. [2019], Grupy producentów rolnych – szanse i bariery rozwoju, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
 
28.
Ladvenicová J., Miklovičová S. [2015], The relationship between farm size and productivity in Slovakia, Visegrad Journal on Bioeconomy and Sustainable Development, 4 (2): 46–50.
 
29.
Larson D. F., Otsuka K., Matsumoto T., Kilic T. [2014], Should African rural development strategies depend on smallholder farms? An exploration of the inverse-productivity hypothesis, Agricultural Economics, 45 (3): 355–367.
 
30.
Nickell S. [1981], Biases in dynamic models with fixed effects, Econometrica: Journal of the Econometric Society, 49: 1417–1426.
 
31.
Orłowska M. J. [2011], Metody pomiaru potencjału produkcyjnego gospodarstw rolniczych, Wydawnictwo UTP, Bydgoszcz.
 
32.
Orłowska M. J. [2015], Zasoby czynników produkcji oraz ich efektywność w gospodarstwach o różnej wielkości ekonomicznej w świetle FADN, Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 2: 189–195.
 
33.
Romero J., Cruz-Roche I., Charron J. P. [2020], The myth of price convergence under economic integration: A proposed explanation for the difference in food prices across European countries, European Management Journal, 38 (2): 267–276.
 
34.
Seto K. C., Ramankutty N. [2016], Hidden linkages between urbanization and food systems, Science, 352 (6288): 943–945.
 
35.
Sipiczki Z., Varga J. [2022], Inflation Dynamics and Food Prices in Hungarian Agricultural Economy, Acta Carolus Robertus, 12 (Különszám), 130–141.
 
36.
Stage J., Stage J., Mcgranahan G. [2010], Is urbanization contributing to higher food prices?, Environment and Urbanization, 22 (1): 199–215.
 
37.
Tefft J., Jonasova M., Adjao R., Morgan A. [2017], Food systems for an urbanizing world, World Bank.
 
38.
Thapa S. [2007], The relationship between farm size and productivity: empirical evidence from the Nepalese mid-hills, Munich Personal RePEc Archive Paper No. 7638.
 
39.
USDA ERS [2023], International Consumer and Food Industry Trends, USDA’s Economic Research Service, https://www.ers.usda.gov/topic... (dostęp: 20.06.2024).
 
eISSN:2300-5238
Journals System - logo
Scroll to top