Ceny żywności w krajach Unii Europejskiej cechują się znacznym zróżnicowaniem, przy czym skala tego zróżnicowania zmieniała się na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat. W niniejszym artykule podjęto próbę identyfikacji czynników kształtujących różnice w poziomie cen żywności w poszczególnych krajach Unii. W odróżnieniu od dotychczasowej literatury skoncentrowano się na wszystkich elementach łańcucha żywności: producentach surowca rolnego, przetwórstwie, pośrednictwie oraz odbiorcach finalnych (konsumentach). Jako metodę badawczą zaproponowano dynamiczne modele panelowe. Uzyskane wyniki wskazują, że na różnice w poziomie cen żywności pomiędzy poszczególnymi krajami wpływa zróżnicowanie czynników kształtujących te ceny na każdym etapie produkcji i dystrybucji. W szczególności na etapie produkcji żywności relatywnemu wzrostowi cen w stosunku do innych krajów sprzyja zmniejszanie wielkości ekonomicznej gospodarstw rolnych i zwiększanie ich powierzchni oraz wzrost kosztów produkcji rolnej. Z kolei na wzrost cen żywności na etapie przetwórstwa i dystrybucji oddziałuje wzrost kosztów w przemyśle przetwórczym, spadek wielkości przeciętnego zakładu przemysłu spożywczego oraz wzrost koncentracji w handlu detalicznym, odzwierciedlające siłę przetargową przemysłu przetwórczego i sieci handlowych. Wreszcie na etapie konsumpcji żywności względne różnice w jej cenach są kształtowane głównie przez różnice w zamożności konsumentów.
REFERENCJE(39)
1.
Aiello F., Ricotta F. [2016], Firm heterogeneity in productivity across Europe: evidence from multilevel models, Economics of Innovation and New Technology, 25 (1): 57–89.
Arellano M., Bond S. [1991], Some tests of specification for panel data: Monte Carlo evidence and an application to employment equations, The Review of Economic Studies, 58 (2): 277–297.
Balogh J. M., Sárvári B. [2024], Evolution of food price inflation in the European Union 27 member states, Journal of Foodservice Business Research, March: 1–27.
Barrett C. B., Bellemare M. F., Hou J. Y. [2010], Reconsidering conventional explanations of the inverse productivity – size relationship, World development, 38 (1): 88–97.
Barros P. P., Brito D., Lucena D. de [2006], Mergers in the food retailing sector: An empirical investigation, European Economic Review, 50 (2): 447–468.
Bruin S. de, Dengerink J., Vliet J. van [2021], Urbanisation as driver of food system transformation and opportunities for rural livelihoods, Food Security, 13 (4): 781–798.
Bukeviciute L., Dierx A., Ilzkovitz F. [2009], The functioning of the food supply chain and its effect on food prices in the European Union, European Commission Directorate-General for Economic and Financial Affairs Publications, Brussels.
Dańska-Borsiak B. [2009], Zastosowania panelowych modeli dynamicznych w badaniach mikroekonomicznych i makroekonomicznych, Przegląd Statystyczny, 56 (2): 25–41.
Delage M., Baudet-Michel S., Fol S., Buhnik S., Commenges H., Vallée J. [2020], Retail decline in France’s small and mediumsized cities over four decades. Evidences from a multi-level analysis, Cities, 104: 102790.
Dürr J. [2016], The political economy of agriculture for development today: the “small versus large” scale debate revisited, Agricultural Economics, 47 (6): 671–681.
Gorton M., Davidova S. [2004], Farm productivity and efficiency in the CEE applicant countries: a synthesis of results, Agricultural Economics, 30 (1): 1–16.
Hamulczuk M., Hertel K., Klimkowski C., Stańko S. [2014], Wybrane problemy prognozowania detalicznych cen żywności, Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy.
Hamulczuk M., Kufel-Gajda J., Stańko S., Szafrański G., Świetlik K. [2016], Ceny żywności w Polsce i ich determinanty, Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy.
Helfand S. M., Levine E. S. [2004], Farm size and the determinants of productive efficiency in the Brazilian Center-West, Agricultural Economics, 31 (2–3): 241–249.
Khataza R. R., Hailu A., Doole G. J., Kragt M. E., Alene A. D. [2019], Examining the relationship between farm size and productive efficiency: A Bayesian directional distance function approach, Agricultural Economics, 50 (2): 237–246.
Ladvenicová J., Miklovičová S. [2015], The relationship between farm size and productivity in Slovakia, Visegrad Journal on Bioeconomy and Sustainable Development, 4 (2): 46–50.
Larson D. F., Otsuka K., Matsumoto T., Kilic T. [2014], Should African rural development strategies depend on smallholder farms? An exploration of the inverse-productivity hypothesis, Agricultural Economics, 45 (3): 355–367.
Orłowska M. J. [2015], Zasoby czynników produkcji oraz ich efektywność w gospodarstwach o różnej wielkości ekonomicznej w świetle FADN, Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 2: 189–195.
Romero J., Cruz-Roche I., Charron J. P. [2020], The myth of price convergence under economic integration: A proposed explanation for the difference in food prices across European countries, European Management Journal, 38 (2): 267–276.
Thapa S. [2007], The relationship between farm size and productivity: empirical evidence from the Nepalese mid-hills, Munich Personal RePEc Archive Paper No. 7638.
USDA ERS [2023], International Consumer and Food Industry Trends, USDA’s Economic Research Service, https://www.ers.usda.gov/topic... (dostęp: 20.06.2024).
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.