PL EN
PRACA ORYGINALNA
Efektywność kontraktowania usług kolejowych przewozów regionalnych na przykładzie Polski
 
 
Więcej
Ukryj
1
Institute of Economics of the Polish Academy of Sciences, Warsaw, Poland
 
 
Data nadesłania: 18-07-2023
 
 
Data ostatniej rewizji: 18-10-2023
 
 
Data akceptacji: 25-10-2023
 
 
Data publikacji: 29-12-2023
 
 
Autor do korespondencji
Michał Zajfert   

Institute of Economics of the Polish Academy of Sciences, Warsaw, Poland
 
 
GNPJE 2023;316(4):30-53
 
SŁOWA KLUCZOWE
KODY KLASYFIKACJI JEL
STRESZCZENIE
Kolejowe przewozy regionalne stanowią alternatywę dla transportu indywidualnego, przyczyniając się do obniżenia kosztów zewnętrznych generowanych przez samochody. Są one traktowane jako powszechnie dostępna usługa przewozowa o charakterze użyteczności publicznej (PSO). Często wskazywaną miarą efektywności ich organizacji jest wysokość rekompensaty oczekiwanej przez przewoźnika za wykonaną pracę eksploatacyjną (pockm). Tymczasem nie odzwierciedla ona rzeczywistej efektywności tych przewozów, ponieważ nie uwzględnia podstawowego celu angażowania środków publicznych. Nie jest nim przejazd pociągu jak najniższym kosztem, lecz dostarczenie poprzez ten przejazd możliwie wielu korzyści społeczeństwu, dla którego jest on uruchamiany. Przeprowadzona analiza wskazała na poważne trudności w określeniu oceny rzeczywistej efektywności realizacji usług kolejowych przewozów regionalnych. Oszacowany wynik finansowy osiągany przez ogólnopolską spółkę Przewozy Regionalne w poszczególnych województwach dowodzi istotnych dysproporcji. Podmiot ten zdaje się stosować skrośne dotowanie usług w celu czerpania ponadnormalnych zysków, obniżania swoich oczekiwań w obliczu potencjalnej konkurencji i sztucznej poprawy swojej efektywności w tych obszarach działalności, gdzie występuje rzeczywista konkurencja ofert. Obecna formuła organizacji kolejowych przewozów regionalnych utrudnia więc ocenę jej efektywności, a w konsekwencji optymalny pod względem ekonomicznym wybór przewoźnika. To z kolei umożliwia podmiotowi dominującemu na rynku wykorzystywanie swojej pozycji.
 
REFERENCJE (34)
1.
Arriva [2013] wygrała w Krajowej Izbie Odwoławczej, Rynek Kolejowy, http://www.rynek-kolejowy.pl/3..._ KIO.htm (accessed on 10.05.2013).
 
2.
Cameron I., Lyons T. J., Kenworthy J. R. [2004], Trends in vehicle kilometers travel in world cities, 1960–1990: underlying drivers and policy responses, Transport Policy, 11 (3): 287–298.
 
3.
Chaberko T. [2010], Potencjał kolei jako miejskiego i podmiejskiego środka transportu w wybranych aglomeracjach Europy Środkowo-Wschodniej, Prace Geograficzne, 124: 59–71.
 
4.
Gould P. [1969], Spatial Diffusion, Resource Paper No. 17, Washington, DC: Association of American Geographers.
 
5.
Handy S. L., Niemeier D. A. [1997]. Measuring accessibility: an exploration of issues and alternatives, Environment and Planning A, 29 (7): 1175–1194.
 
6.
Jamroz K. [2012], Modelowanie wskaźnika motoryzacji na poziomie krajowym, Zeszyty Naukowo-Techniczne Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji w Krakowie. Seria: Materiały Konferencyjne: 111–120.
 
7.
Jaster G. [2004], Konkurencja w przewozach kolejowych – doświadczenia na rynku niemieckim, Conference Competition on Tracks – Opportunities and Threats, Railway Business Forum, Warszawa.
 
8.
Jurkowski W. [2019], Integracja zabudowy mieszkaniowej z infrastrukturą kolejową w strefach podmiejskich Krakowa, Łodzi, Poznania i Wrocławia, Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego, 43, Wrocław.
 
9.
Kenyon S. [2011], Transport and social exclusion: access to higher education in the UK policy context, Journal of Transport Geography, 19: 763–771.
 
10.
King D., Manville M., Shoup D. [2007], The political calculus of congestion pricing, Transport Policy, 14(2): 111–123.
 
11.
Komornicki T., Śleszyński P., Rosik P., Pomianowski W., Stępniak M., Siłka P. [2010], Dostępność przestrzenna jako przesłanka kształtowania polskiej polityki transportowej, Biuletyn PAN. Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, 241.
 
12.
Król M., Taczanowski J. [2016], Regionalne przewozy kolejowe w Polsce, Czechach i na Słowacji, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
 
13.
Lan L. W., Lin E.T. J. [2006], Performance Measurement for Railway Transport: Stochastic Distance Functions with Inefficiency and Ineffectiveness Effects, Journal of Transport Economics and Policy, 40 (3): 383–408.
 
14.
Lierop D. van, Badami G. M., El-Geneidy M. A. [2018], What influences satisfaction and loyalty in public transport? A review of the literature, Transport Reviews, 38 (1): 52–72.
 
15.
Maggio G., Cacciola G. [2009], A variant of the Hubbert curve for oil production forecasts, Energy Policy, 37 (11): 4761–4770.
 
16.
Majewski J. [2006], Koleje regionalne w nowych warunkach społeczno-ekonomicznych w świetle badań potoków podróżnych, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 20 (2): 31–42.
 
17.
Musgrave R. A., Musgrave P. B. [1973], Public finance in theory and practice, McGraw-Hill, Kogakusha.
 
18.
Preston J., Rajé F. [2007], Accessibility, mobility and transport-related social exclusion, Journal of Transport Geography, 15(3): 151–160.
 
19.
Qin Z. [2008], Improving public transit access to villages, International Journal of Data Analysis Techniques and Strategies, 1 (2): 141–152.
 
20.
Raport [2013] z audytu finansowo-prawnego działalności dotyczącej świadczenia usług publicznych w zakresie wykonywania kolejowych regionalnych przewozów pasażerskich na obszarze województwa śląskiego przez Koleje Śląskie Sp. z o.o. w 2012 roku, Zespół Doradców Gospodarczych TOR Sp. z o.o., Warszawa.
 
21.
Rozporządzenie [2007] nr 1370/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. dotyczącego usług publicznych w zakresie kolejowego i drogowego transportu pasażerskiego oraz uchylającego rozporządzenia Rady (EWG) nr 1191/69 i (EWG) nr 1107/70 (Dz. Urz. UE L 315 z 03.12.2007, s. 1).
 
22.
Schöller O., Borcherding A. [2004], Elchtest. Die Reform des staatlichen Eisenbahnsystems in Schweden, Internationales Verkehrswesen, 5.
 
23.
Sengelov K. [2004], DSB Wants to Become Europe`s Preferred Passenger Train Operator, Railway Gazette International, 12.
 
24.
Spiekermann K., Neubauer J. [2002], European accessibility and peripherality: Concepts, models and indicators, Nordregio.
 
25.
Starowicz W. [2004], Charakterystyka polskiej normy. Jakość usług w publicznym transporcie pasażerskim, Technika Transportu Szynowego, 9: 29.
 
26.
Taylor Z., Ciechański A. [2017], Deregulacja i przekształcenia własnościowe przedsiębiorstw transportu lądowego w Polsce na tle polityki spójności UE, IGiPZ PAN, Warszawa.
 
27.
Ustawa [1992] z dnia 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (tekst jednolity Dz.U. z 2012 r. poz. 1138 ze zm.).
 
28.
Ustawa [2003] z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym. Art.22 ust. 3–11, Art. 40. (Dz.U. 2003, nr 86, poz. 789).
 
29.
Ustawa [2004] z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych, Dz. U. z 2010 r. nr 113, poz. 759, nr 161, poz. 1078 i nr 182, poz. 1228.
 
30.
Ustawa [2009] z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi, Dz. U. nr 19, poz. 101, z późn. zm.
 
31.
Ustawa [2010] z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym, Dz.U. 2011 nr 5 poz. 13.
 
32.
Vickerman R. W. [1974], Accessibility, attraction, and potential: a review of some concepts and their use in determining mobility, Environment and Planning A, 6 (6): 675–691.
 
33.
Warakomska K. [1992], Zagadnienie dostępności w geografii transportu, Przegląd Geograficzny, 64 (1–2): 67–76.
 
34.
Zajfert M. [2016], Transformacja sektora transportu kolejowego w Polsce, INE PAN, Warszawa.
 
eISSN:2300-5238
Journals System - logo
Scroll to top