Celem artykułu jest analiza wybranych uwarunkowań ładu gospodarczego w Polsce odpowiadającego założeniom dwóch teorii kształtowania ładu – teorii ładu spontanicznego F.A. Hayeka oraz teorii ładu stanowionego W. Euckena. W ramach realizacji celu głównego analizie poddano wartości i preferencje polskiego społeczeństwa w początkowych latach transformacji pod kątem ich dopasowania do dwóch powyższych modeli kształtowania ładu gospodarczego. Realizacja tak sformułowanego celu wymagała analizy źródeł wtórnych, w tym literatury fachowej i raportów z międzynarodowych badań empirycznych. Z przeprowadzonej analizy wynika, że warunkiem sprawnego i efektywnego funkcjonowania ram wyznaczających ład gospodarczy zarówno w ujęciu Euckena, jak i Hayeka jest ich akceptacja przez społeczeństwo. Z kolei akceptacja reguł ładu i zaangażowanie w ich tworzenie zależy od poziomu dostosowania procesu tworzenia ładu i jego reguł do wartości i preferencji społeczeństwa. Z rozważań prezentujących wybrane wyniki badań mentalności, systemów preferencji i wartości polskiego społeczeństwa w początkowym okresie transformacji wynika, że było ono relatywnie bardziej predysponowane do akceptacji stanowionego modelu kształtowania ładu gospodarczego autorstwa W. Euckena. Uwarunkowania kulturowe, takie jak: duża nieufność wobec władzy formalnej, wysokie oczekiwania od życia, brak zdolności do współpracy, wysoki dystans władzy, niski etos pracy, pragnienie szybkiego wzbogacenia się, a jednocześnie niewielkie doświadczenie w funkcjonowaniu gospodarki rynkowej w tylko ograniczonym stopniu predysponowały polską gospodarkę do wyboru oddolnego modelu kształtowania ładu gospodarczego.